Feretiko, tarih boyunca Karadeniz kıyılarında dokunmuş, doğal yapısı ve kültürel kökleriyle öne çıkan özel bir kumaştır. Kendine özgü dokusu ve sürdürülebilir üretim süreciyle hem tekstil meraklılarının hem de kültürel tarihçilerin ilgisini çekmeye devam ediyor. Bu yazıda Feretiko’nun kökenlerini, üretim tekniklerini, kültürel anlamını ve günümüzdeki yansımalarını birlikte keşfedeceğiz.

Bazı bölgelerde “Rize Bezi” olarak da anılan Feretiko, Karadeniz’in eski zanaat geleneklerine dayanır. Üretimi, tamamı kenevirden yapılan çözgü ve atkılarla, el dokuma tezgâhlarında gerçekleştirilir. Doğal bej  tonlarında, kimyasal işlem görmeden elde edilen bu kumaş, nefes alabilirliği, dayanıklılığı ve küfe karşı direnciyle tanınır. Yüzyıllardır hem kıyafet hem de ev tekstili ürünlerinde tercih edilmiştir.

Kültürel Bir Hafıza: Feretiko’nun Toplumsal Rolü

Feretiko, yalnızca bir kumaş değil; Karadeniz’de kadınların bir araya gelerek dokuduğu, iplik eğirdiği ve deneyim paylaştığı bir topluluk pratiğidir. Bu üretim süreci, hem ekonomik hem de sosyal dayanışmanın bir parçası olmuş; zanaatin nesiller boyunca aktarılmasını sağlamıştır. Geleneksel giysilerde, özellikle “zıpka” (pantolon) ve “kuşak” gibi parçalarda Feretiko’nun izlerine rastlamak mümkündür. Bu kıyafetler özellikle bayramlar ve köy düğünleri gibi özel günlerde giyilmiştir.

Üretim ve Tasarım Süreci: Doğadan Kumaşa Tenimize Evimize

Feretiko’nun üretimi, kenevir bitkisinin ekimiyle başlar. Hasat edilen lifler, geleneksel yöntemlerle işlenerek iplik hâline getirilir. Ardından bu iplikler, ahşap dokuma tezgâhlarında ustalıkla kumaşa dönüştürülür. Bu süreçte hiçbir kimyasal madde kullanılmaz; bu da Feretiko’yu tam anlamıyla doğa dostu ve sürdürülebilir kılar. Her bir parça, ustalarının el emeği ve sabrını taşır.

EkoDoku Sürdürülebilir Yaşam Kooperatifi olarak bizler, Feretiko’nun geleneksel tekniklerini korurken, aynı zamanda ona yeni kullanım alanları kazandırmaktayız: ev tekstili için kumaşlar, zamansız giyim ürünleri, aksesuarlar ve daha fazlası… Ürün Geliştirme Atölyeleri, sergiler ve eğitimlerle Feretiko’nun kültürel ve çevresel önemi kamuoyuyla paylaşılmakta; bu eşsiz dokuma geleneği hem korunmakta hem de geleceğe taşınmaktadır.

Feretiko, yalnızca doğal bir kumaş değil; Anadolu'nun zanaatkârlık geleneğini, kadın emeğini, doğayla uyumu ve toplumsal dayanışmayı bünyesinde barındıran yaşayan bir kültürdür. Doğal oluşu, sürdürülebilir yapısı ve estetik zarafeti sayesinde Feretiko, geçmişten geleceğe uzanan bir köprü kurar. Bu kumaşı tanımak, sadece bir tekstil ürününü değil; bir topluluğun belleğini, emeğini ve direncini anlamaktır.

EkoDoku için bu kumaş, geçmişle bağ kurmanın değil — geçmişle birlikte bugünü yeniden inşa etmenin zarif bir yoludur. Biz, doğayla çatışmadan üretmenin mümkün olduğuna, birlikte üretmenin dönüştürücü gücüne inanıyoruz. Feretiko’dan esinlemmek, sadece bir zanaati sürdürmek değil; toplumsal hafızayı, kadın emeğini, yerel bilgeliği ve çevresel duyarlılığı hep birlikte geleceğe taşımaktır. EkoDoku, bu ilmeği bugünün dünyasına yeniden dokuyor.

.